مدل مطلوب مدیریت خواسته‌های‌‌ غریزی از دیدگاه قرآن کریم

قاسمی پوری, الهام; احمدنتاج کاسگری, قاسم

مدل مطلوب مدیریت خواسته‌های‌‌ غریزی از دیدگاه قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسندگان

¹ دانش‌پژوه سطح3، تفسیر و علوم قرآن، جامعةالزهراء

² دانش‌پژوه سطح4، فقه و اصول، حوزه‌ی علمیه‌ی قم

چکیده

چکیده
خداوند در وجود انسان انواع مختلفی از غرایز را قرار داده است که انسان در طریق تعالی و کمال خود، به‌همه‌ی آن‌‌ها نیاز دارد و باید از هریک از آن‌‌ها به‌اندازه‌ای که با هدف نخستین آفرینش او در تنافی نباشد، بهره‌برداری کند. از آنجایی که انسان‌ها در طول زندگی روزمره خود درگیر با غرایز هستند، چگونگی عکس‌العمل آن‌‌ها نسبت به‌غرایز، تأثیر بسیاری بر روح و روان و آرامش آن‌‌ها دارد، به‌همین خاطر با آگاهی یافتن از مدل مطلوب مدیریت خواسته‌های‌‌های غریزی در قرآن کریم در دو بعد شناختی و مهارکردن می‌توان شیوه‌ی برخورد درست با غرایز را طبق آموزه‌‌های قرآنی در زندگی خود عملی نمود. هدف نوشتار حاضر، پاسخ‌گویی به‌این سوال اصلی است: مدل مطلوب مدیریت خواسته‌‌های غریزی از دیدگاه قرآن کریم چیست؟ این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و با روش تحلیلی و توصیفی انجام گرفت و نتایج زیر به‌دست آمد: از آنجا که خلقت انسان بر مبنای نیازش طراحی شده به‌طوری که خلقتش نمادی از نیاز‌ها را در بردارد، بنابراین شناخت شکل صحیح ارضای غرایز و روش‌‌های شناخت شکل صحیح آن‌‌ها لازم است تا سلامتی جسمی و روانی انسان دچار چالش نشود، از طرفی هم، افراد بدون شناخت روش‌‌های مهار نفس برای ارضای صحیح غرایز، مدیریت کردن بر غرایز هم ممکن نیست و دچار افراط یا تفریط در این امر می‌شوند، به‌همین دلیل شناخت مدل مطلوب مدیریت خواسته‌های‌‌های غریزی در قرآن و پای‌بندی به‌آن در عرصه‌ی عمل، منجر به‌رسیدن آرامش و تعادل بیشتری در انسان‌‌ها می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

تفسیر قرآن با رویکرد اخلاقی

عنوان مقاله [English]

The Optimal Model of Managing Instinctive Desires from the Perspective of the Holy Quran

نویسندگان [English]

elham Ghasemi Puri ¹
Qasim Ahmadnetaj Kasgari ²

¹ Level 3 scholar, Qur'an interpretation and sciences, Al-Zahra University

² Level 4 scholar, jurisprudence and principles, Qom seminary

چکیده [English]

Abstract
God has placed various types of instincts in human existence, and human being needs all of them through his excellence and perfection, and he must use each of them to the extent that it does not conflict with the purpose of his first creation. Since humans are involved with instincts during their daily lives, how they react to instincts has a great impact on their souls, minds, and peace. That is why finding out about the optimal model of managing instinctive desires in the Holy Qur’an in two dimensions, cognitive and restraint, is the way to deal with instincts according to Quranic teachings. The purpose of this article is to answer this main question: “What is the optimal model of managing instinctive desires from the perspective of the Holy Quran?” This research was done using library sources and with analytical and descriptive methods and the following results were obtained: since human creation is designed based on his needs so that his creation contains a symbol of needs, knowing the correct form of satisfying instincts and methods of knowing their correct form is necessary so that the physical and mental health of a person is not challenged. On the other hand, without knowing the methods of self-control to properly satisfy their instincts, it is not possible to manage instincts and people may suffer from excesses in this matter. For this reason, knowing the desirable model of managing instinctive desires in the Quran and adhering to it in the field of action leads to more peace and balance in humans.

کلیدواژه‌ها [English]

Instinctive Desires
Desirable Model
Management of Instinctive Desires
Management

مراجع

فهرست منابع

قرآن کریم، (137۴). ترجمه ناصر مکارم شیرازى، چ۳۲، دار الکتب الاسلامیه، تهران.
1. احمدی، محمدرضا؛ هراتیان، عباسعلی، (1391). رابطه‌ی حرمت ‌خود بر همدلی نوجوانان، سال۵، ش۱.
2. اسمیت، فلیپ، (1387). درآمدی بر نظریه‌ی فرهنگی، ترجمه‌ی حسن پویان، دفتر پژوهش‌‌های فرهنگی، تهران.
3. آقایی، امیدعلی؛ نقیب‌زاده، محمد، (1398). رهاورد‌های آیت‌الله مصباح در بررسی اقسام میل، چیستی و اقسام تزاحم امیال با استناد به‌آیات قرآن، معرفت، سال۲۸، ش2۵7.
4. آمدی، عبدالواحد، (1۴10 )‌. غررالحکم، محقق و مصحح سیدمهدی رجایى، چ۲، دارالکتاب الإسلامی‌، قم.
5. جوادی آملی، سعید، (13۷۸). مراحل اخلاق در قرآن، چ۲، اسراء، قم.
6. حسینی خامنه‌ای، سیدعلی، (۱۳۹۶). رهنمود‌های اخلاقی تربیتی رهبر معظم انقلاب اسلامی، چ۲، موسسه فرهنگی هنری طریق معرفت ثقلین، قم.
7. حسینی دشتی، مصطفی، (1393). دایرةالمعارف جامع اسلامی، سپیدموی اندیشه، تهران.
8. حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین، (1363). تفسیر اثنی عشری، چ۱، میقات، تهران.
9. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد، (1۴16). مفردات القرآن، دارالقلم، بیروت.
10. رجبی، محمود، ( 1392). انسان‌شناسی، مؤسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی6، قم.
11. رضایی، اشرف، (1398). شیوه‌‌های کنترل غرایز، انتشارات مهرالزهرا، تهران.
12. رئیسی وانانی، حسین، (1392). نظریه‌ی «استفاده و رضامندی» از دیدگاه قرآن کریم؛ بررسی کارکردی، سال۴، ش۳، پیاپی1۵.
13. زیرکی، مهدی، (138۵). آثار و برکات تقوا در قرآن‏، نشریه‌ی پاسدار اسلام، ش293.
14. سهراب‌پور، همت، (۱۳۷۷). جوانان در طوفان غرایز، موسسه‌ی بوستان کتاب، قم.
15. طباطبایی، سیدمحمدحسین، (1367). ترجمه‌ی المیزان، مترجم سیدمحمدباقر موسوی همدانی، بنیاد علمی و فرهنگی علامه طباطبایی، قم.
16. طوسی، محمدبن حسن‌، (بی‌تا‌). التبیان فی تفسیرالقرآن‌، محقق احمد قصیر عاملی‌، دار احیاءالتراث العربی، بیروت.
17. طیب، سیدعبدالحسین، (1378). اطیب البیان فی تفسیرالقرآن‌، چ۲، اسلام‌، تهران.
18. عمید، حسن، (۱۳۸۹). فرهنگ فارسی عمید، سرپرست تألیف و ویرایش: فرهاد قربان‌زاده، چ۱، اشجَع‌، تهران.
19. فجری، محمدمهدی، (1386). غرایز انسانی باید‌ها و نباید‌ها، دفتر همکاری حوزه و آموزش و پرورش، نشریه‌ی مبلغان، ش90.
20. قرائتی‌، محسن‌، (1383). تفسیر نور، مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن، چ۱۱، بی‌نا، تهران.
21. قمى، على‌بن ابراهیم، (1367‏). ‏تفسیر قمى، محقق سیدطیب موسوى جزایرى‏‏، چ۴، دارالکتاب، قم.
22. کلینى، محمدبن یعقوب‌بن اسحاق، (1۴07). ‏الکافی، محقق و مصحح علی‌اکبر غفارى و محمد آخوندی، چ۴، دارالکتب الإسلامیة، تهران.
23. مجلسی، محمدباقر، (١۴٠٣). بحارالانوار، مؤسسه‌ی الوفاء، بی‌جا.
24. محمدتقی مصباح یزدی، (۱۳۸۰). پند‌های امام‌صادق به‌رهپویان صادق، مؤسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی6، قم.
25. محمدی‌ری شهری، محمد، (138۵). میزان‌الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، دارالحدیث، قم.
26. مدرس تبریزی، محمدعلی، (1393). قاموس المعارف، توحید، قم.
27. مصباح یزدى، محمدتقى، (1391). معارف قرآن: خداشناسى، کیهان‌شناسى، انسان‌شناسى، مؤسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی، قم.
28. ـــــــــــــــــــــــــ ، (1390). اخلاق در قرآن، مؤسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی، قم.
29. مصطفوی، حسن، (۱۳۶۰). التحقیق فی کلمات القرآن‌الکریم، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران.
30. مطهری، مرتضی، (بی‌تا). مجموعه آثار، چ۱، صدرا، قم.
31. مظاهری، حسین، (1369). عوامل کنترل غرایز در زندگی انسان، موسسه‌ی نشر و تحقیقات ذکر، تهران.
32. مکارم شیرازی، ناصر، (۱۳۸۶). برگزیده‌ی تفسیر نمونه، تنظیم احمدعلی بابایی، دارالکتب اسلامیه، تهران.
33. مؤسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی، (1377). انسان‌شناسی، چ۱، مؤسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی، قم.
34. نراقی، محمدمهدی، (۱۴۲۲). جامع السعادات، اعلمی، بیروت.
35. هاشمی رفسنجانی، اکبر، (بی‌تا)، فرهنگ قرآن، بوستان کتاب، قم.