تبیین نمونه‌‌هایی از شرایط تحقق جهاد علمی در بیانات مقام معظم رهبری و مستندات قرآنی آن

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسندگان

1 دانش‌پژوه سطح۴، تفسیر و علوم قرآن، جامعةالزهراء

2 دانش‌پژوه سطح 3، تفسیر و علوم قرآن، جامعةالزهراء

چکیده

چکیده
یکی از موضوعات مهم مطرح شده در بیانیه‌ی گام دوم مقام معظم رهبری، مسئله‌ی «جهاد علمی» است؛ مقصود از این نوع از جهاد (که شاخه‌ای از جهاد نرم محسوب می‌شود)، شکستن خط مقدم علوم و واردشدن در عرصه‌‌های علمی با چارچوب باور‌های اسلامی در راستای تحقق ایجاد تمدن نوین اسلامی است. نوشتار حاضر که با تتبع در آیات قرآنی و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی تدوین یافت؛ درصدد پاسخ به‌این پرسش است که «مستندات قرآنی شرایط تحقق جهاد علمی در بیانات رهبری، چیست؟» نتایج برآمده از این تحقیق این است: شرایط تحقق جهاد علمی در کلام رهبری به‌دو دسته‌ی شرایط بینشی و رفتاری قابل تقسیم است و مستند به‌آیات قرآن می‌باشد. شروط بینشی عبارت است از: خودباوری، گفتمان سازی، فراگیر شدن تفکر جهاد علمی در سطوح مختلف جامعه؛ اموری همانند: عبارت است از: حرکت جهادی در جهت تولید علم و فکر؛ البته بر مبنای فرهنگ خودی و از طریق ارائه‌ی پژوهش‌‌های علمی، برگزاری کرسی‌‌های آزاد اندیشی، پرورش نخبگان و سپردن میدان به‌آنان؛ از شروط رفتاری به‌شمار می‌آیند؛ چراکه تنها راه پاسداری از حدود و ثغور مرز‌های اعتقادی و ایمانی و تأمین حیات طیبه، جهاد علمی و پیشران بودن در علم است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Clarifying Examples of the Conditions for the Realization of Scientific Jihad in the Statements of the Supreme Leader and Its Quranic Evidence

نویسندگان [English]

  • Khadija Hosseinzadeh Bardei 1
  • Siddiqa Benazadeh 2
1 Level 4 scholar, Qur'an interpretation and sciences, Al-Zahra University
2 3rd level scholar, Qur'an interpretation and sciences, Al-Zahra University
چکیده [English]

Abstract
One of the important issues raised in the Second Step Statement of the Supreme Leader is the issue of “scientific jihad”; The purpose of this type of Jihad (which is considered a branch of Soft Jihad) is to break the forefront of science and enter the scientific fields with the framework of Islamic beliefs in order to realize the creation of a new Islamic civilization. The present article was compiled by following the Quranic verses and using the descriptive-analytical method; It seeks to answer the question, “What is the Qur’anic evidence for the realization of scientific jihad in the statements of the Supreme Leader?” The results of this research are as follows: the conditions for the realization of scientific jihad in the words of the Supreme Leader can be divided into two categories of insight and behavioral conditions and have evidence in the verses of the holy Quran. The insight conditions are self-belief, discourse creation, and spreading the thought of scientific jihad at different levels of society; Conditions like Jihadi movement in the direction of producing science and thought based on domestic culture and through the presentation of scientific research, holding free-thinking chairs, cultivating elites and entrusting the field to them are considered as behavioral conditions; Because the only way to guard the boundaries of beliefs and faith and to ensure the life of the righteous is scientific jihad and being a pioneer in science.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fundamental Studies
  • Grand Jihad
  • Scientific Jihad
  • Soft Jihad
  • Self-Confidence
  • Insight Conditions
  • Behavioral Conditions
  • Free-Thinking Chairs

مراجع

  1. کتاب‌نامه

    قرآن کریم، (۱۳۷۳). ترجمه ناصر مکارم شیرازی، چ۲، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، قم.

    1. ابن‌منظور، محمدبن کریم، (1۴12). لسان العرب، چ۳، دارالفکر، بیرروت.
    2. احتشام، حسن، (1388). خاستگاه تولید علم در قرآن، فصلنامه دین و سیاست، ش19ـ20.
    3. اسماعیلی کل گچی، محمد، (1396). تمدن اسلامی از منظر مقام معظم رهبری (با تاکید بر تمدن اسلامی)، دانشگاه معارف اسلامی، قم.
    4. بسطامی، بهزاد، همکاران، (1399). تبیین شاخصه‌‌های نخبگی، استراتژی و باز تعریف آن از منظر قرآن، آموزه‌‌های قرآنی، ش3۱.
    5. بهنیافر، احمدرضا، (1388). آسیب‌شناسی فرهنگ و تمدن اسلامی در زمینه‌ی تولید علم در جهان امروز، پژوهش‌‌های اعتقادی و کلامی، ش1۳.
    6. جبعی عاملی زین‌الدین‌بن علی، (شهید ثانی)، (1۴08). الروضةالبهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، چ۱، دارالعلم الاسلامی، بیروت.
    7. جوهری، اسماعیل‌بن جماد، (1376). الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة، دارالعلم للملایین، بیروت.
    8. حسینی دشتی، سیدمصطفی، (1379). معارف و معاریف، موسسه‌ی فرهنگی آرایه، تهران.
    9. حسینی‌زاده، سیدمحمدعلی، (1386). اسلام سیاسی در ایران، دانشگاه مفید، قم.
    10. خسروانی، عباس، عین القضاتی، پیمان، (1398). نقش علم در فرآیند تمدن‌سازی نوین اسلامی از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای، فصلنامه دانش انتظامی پلیس استان مرکزی، سال۹، ش2.
    11. دهخدا، علی اکبر، (1377). لغت‌نامه دهخدا، چ۱، دانشگاه تهران، تهران.
    12. راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین‌بن محمد، (1۴12). المفردات فی الفاظ القرآن، دارالعلم، بیروت.
    13. ریاضی، جهانگیر، (1390). آموزش و تولید علم، مجله آموزش رشد، ش1.
    14. سلیمی نوه، اصغر، (1388). گفتمان در اندیشه‌ی فوکو، کیهان فرهنگی، ش219.
    15. شرفی، محمدرضا، (1379). جوان و بحران هویت، چ۱، سروش، تهران.
    16. صبری، حمید، (1386). جنبش نرم افزاری یا نهضت تولید علم و اندیشه، ماهنامه‌ی روابط عمومی ایران، ش۵۶.
    17. طباطبایی، سیدمحمد حسین، (1390). المیزان فی تفسیرالقرآن، چ۲، موسسه اعلمی للمطبوعات، تهران.
    18. طبرسی، ابوعلی فضل‌بن حسن، (1۴12). جوامع الجامع، چ۱، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، قم.
    19. ــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چ۳، مرتضوی، تهران.
    20. طریحی، فخرالدین‌بن محمد، (137۵). مجمع البحرین، چ۳، مرتضوی، تهران.
    21. عارف‌نژاد، غلامرضا، (1389). ساختار پژوهش از منظر قرآن و روایات فقهی، فصلنامه تخصصی فقه و تاریخ تمدن، ش۲۳.
    22. عضدانلو، حمید، (1380). گفتمان و جامعه، چ۱، نی، تهران.
    23. علی‌زاده، فرشته، (1392). شناسایی و تحلیل ابعاد و مولفه‌‌های خودباوری در روایات امام‌علی، دانشکده ادبیات، تهران.
    24. فرزانه، عبدالحمید، (1398). آزاداندیشی و آفت‌‌های آن از منظر قرآن کریم، فصلنامه علمی پژوهشی اعتقادی وکلامی، ش36.
    25. کریمی، محمود؛ بخشی، محمدرضا، (۱۳۹۹). مفهوم‌شناسی جهاد اکبر در قرآن و تبیین عرصه‌‌های آن، فصلنامه علمی و پژوهشی تفسیر و زبان قرآن، ش16.
    26. مدرسی، سیدمحمدتقی، (1۴19). من هدی القرآن، چ۱، دارمحبی الحسین، تهران.
    27. مدنی، امین، قیصری، سیدپژمان، شریف، محمد، (139۴). جهاد علمی و نقش تشکل‌‌های دانشجویی در آن، چ۱، دفتر نشر معارف، تهران.
    28. مرتضوی، سیدمحمد؛ خاتمی، سیدجواد؛ خاتمی، سیده‌سمیه، (1392). شاخصه‌‌های کرسی آزاداندیشی از منظر قرآن، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، ش۴.
    29. مصباح یزدی، محمدتقی، (1372). آموزش فلسفه،چ۶، سازمان تبلیغات اسلامی، قم.
    30. مصطفوی، حسن، (1۴30). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، چ۱، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.
    31. معینی‌پور، مسعود؛ ملک‌زایی، رضا، (1391). ارکان امت واحده و تمدن اسلامی از منظر امام خمینی و مقام معظم رهبری، مجله مطالعات اسلامی، سال۹، ش8.
    32. مکارم شیرازی، ناصر، با همکاری جمعی از نویسندگان، (1371). تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، تهران.
    33. ناظمی اردکانی، مهدی، (1397). مولفه‌‌های فرهنگی گفتمان مقاومت در جهان اسلام، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلامی، ش2.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 اردیبهشت 1402
  • تاریخ بازنگری: 03 خرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 15 خرداد 1402
  • تاریخ اولین انتشار: 30 خرداد 1402
  • تاریخ انتشار: 30 خرداد 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار