بررسی روش‌های تفسیری اهل‌بیت در آینه‌ی «البیان فی تفسیر القرآن»

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

دانش‌پژوه سطح ۴، علوم و معارف قرآن، جامعةالزهراء

چکیده

چکیده
از جمله پیش‌نیاز‌های ضروری تفسیرمبتنی بر کلام معصومین روش‌شناسی تفسیرآن بزرگواران است. این امر بدین‌جهت ضرورت دارد که دستیابی به‌فهم صحیح آیات، مبتنی برشناخت شیوه‌ی تفسیری حضرات معصومین به‌عنوان مفسران حقیقی قرآن است. تاکنون برخی مفسران با بهره‌گیری از روش‌های تفسیری اهل‌بیت به‌تفسیر قرآن پرداخته‌اند. از جمله آیت‌الله خویی در «البیان فی تفسیر القرآن» (که بیشتر به‌عنوان اثری در حوزه‌ی علوم قرآن مطرح است تا تفسیر)، این روش را دنبال نموده است؛ ایشان با بیان موضوعات متعدد درصدد آن بوده که از طریق روایات اهل‌بیت، به‌تفسیری جامع در مورد قرآن دست یابد؛ امری که مؤلف در مقدمه این کتاب بدان اشاره نموده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی و با تتبع در متن «البیان» و سایر منابع کتابخانه‌ای، درصدد آن است که روش تفسیری اهل‌بیت را تبیین نماید. یافته‌‌های تحقیق نشان داد ایشان علاوه بر طرح تفسیر روشمند، ضمن مباحث تفسیری سوره‌ی حمد به‌شیوه‌‌هایی از روش تفسیری آن بزرگوارن نیز اشاره نموده و روایاتی را دراین زمینه شاهد آورده‌ است. از نظر ایشان روش تفسیر اهل‌بیت، جامع بوده و شامل روش قرآن به‌قرآن، روش مأثور و روش مبتنی بر اجتهاد و عقل است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Examining the Interpretation Methods of Ahl al-Bayt (AS) in the Mirror of “Al-Bayan fi Tafsir al-Qur’an”

نویسنده [English]

  • Ruqiyeh Ansari Cheshme
Level 4 scholar, Qur'anic Sciences and Education, Al-Zahra University
چکیده [English]

Abstract
One of the essential prerequisites for interpretation based on the words of the Infallibles (AS) is the methodology of the interpretation of those nobles. This is necessary because achieving a correct understanding of the verses of the holy Quran is based on knowing the way of interpretation of the Infallible scholars as the true interpreters of the Qur’an. So far, some commentators have interpreted the Qur’an using the interpretation methods of Ahl al-Bayt. Among other things, Ayatollah Khoui followed this method in “Al-Bayan fi Tafsir al-Qur’an” (which is more of a work in the field of Quranic sciences than interpretation); By stating numerous issues, he tried to achieve a comprehensive interpretation of the Qur’an through the traditions of Ahl al-Bayt (AS), what the author has mentioned in the introduction of this book. The present research is trying to explain the interpretation method of Ahl al-Bayt (AS) through a descriptive and analytical method and by following the text of “Al-Bayan” and other library sources. The findings of the research showed that in addition to the project of methodical interpretation, he also pointed out methods of interpretation of Surah Al-Fatihah in addition to the discussion of the interpretation of Surah Al-Fatihah and brought some traditions as evidence in this field. According to him, the method of interpretation of Ahl al-Bayt (AS) is comprehensive and includes the Qur’an-to-Qur’an method, the method of proverbs, and the method based on ijtihad and reason.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ayatollah Khoei
  • Tafsir Al-Bayan
  • Tafsir Ahl al-Bayt (AS)
  • Tafsir Methodology
  • Tafsir Methods
  1. کتاب‌نامه

    قرآن کریم، (۱۳۷۶). ترجمه ناصر مکارم شیرازی، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، قم.

    1. بحرانی، سیدهاشم، (1۴1۶). البرهان فی تفسیر القرآن، بی‌نا، تهران.
    2. جوادی آملی، عبدالله، (1388). تسنیم، چ۸، اسراء، قم.
    3. حرعاملی، محمدبن‌ حسن، (بی‌تا). وسائل‌ الشیعه‌ الی‌ تحصیل‌ الشریعه، محقق‌ ربانی‌ شیرازی، بی‌نا، بیروت.
    4. خامه‌گر، محمد، (1387). البیان جلوه‌ای از اجتهاد روشمند در تفسیر قرآن، پژوهش‌های قرآنی، ش۵3.
    5. خویی، سید ابوالقاسم، (1382). البیان فی تفسیر القرآن، مترجم محمدصادق نجمی، هاشم هاشم‌زاده هریسی، چ۱، وزارت ارشاد، تهران.
    6. رضایی اصفهانی، محمدعلی، (1387). منطق تفسیر قرآن (روش‌ها وگرایش‌های تفسیری)، چ۳، جامعةالمصطفی العالمیه، قم.
    7. طباطبایی، سیدمحمدحسین، (1361). قرآن‌ در اسلام، بی‌نا، قم.
    8. ــــــــــــــــــــــــــــ ، (1393). المیزان‌ فی‌ تفسیر القرآن، موسسه‌ی‌ اعملی، بیروت.
    9. طبرسی، ابومنصور، احمدبن‌ علی، (1386). احتجاج، محقق‌ سیدمحمدباقر خراسانی، بی‌نا، نجف.
    10. عروسی‌ حویزی، عبدعلی، (بی‌تا). نورالثقلین، محقق‌ سیدهاشم‌ رسولی‌ محلاتی، افست‌، قم.
    11. العسکری، امام ابومحمد الحسن‌بن علی، (بی‌تا). تفسیر منسوب‌ به‌امام‌ عسکری، منشورات‌ امام‌ مهدی، قم.
    12. عیاشی‌ سمرقندی، محمدبن‌ مسعود، (1۴21). التفسیر، قسم‌ الدراسات‌ الاسلامیه، قم.
    13. قاسم‌پور، محسن، (1382). نگاهی به‌روش‌شناسی تفسیر امامان، قبسات، ش۲۹.
    14. قمرزاده، محسن، و دیگران، (1382). تحلیل نظریه‌‌ها در کارکرد روایات تفسیری بر محور گونه‌شناسی روایات نور روش‌‌های تفسیری از دیدگاه ملاصدرا، پژوهش‌های قرآنی، سال۱۳، ش۵2.
    15. کلینی، محمدبن‌ یعقوب، (بی‌تا). الکافی، مترجم جواد مصطفوی، دفتر نشر فرهنگ‌ اهل‌بیت، تهران.
    16. معرفت، محمدهادی، (بی‌تا). التفسیر الاثری الجامع، التمهید، بی‌نا، قم.
    17. مؤدب، سیدرضا و دلیر، محسن، (1397). عرضه‌ی احادیث بر قرآن در تفاسیر البیان و المیزان، فصلنامه‌ی پژوهشی قرآن و احادیث، سال۱۵.
    18. ــــــــــــــــــ ، (1390). روش‌های تفسیر قرآن، چ۱، دانشگاه قم، قم.
  • تاریخ دریافت: 12 دی 1401
  • تاریخ بازنگری: 14 فروردین 1402
  • تاریخ پذیرش: 18 خرداد 1402
  • تاریخ اولین انتشار: 30 خرداد 1402
  • تاریخ انتشار: 30 خرداد 1402